Bệnh nhân cần tới cơ sở y tế để khám ngay khi có triệu chứng ho đàm kéo dài kèm theo chán ăn sụt cân, sốt ớn lạnh, vã mồ hôi về chiều và đêm
Lao kháng thuốc xảy ra khi vi khuẩn lao kháng với thuốc dùng để điều trị bệnh lao. Điều đó có nghĩa là thuốc không còn có thể giết chết vi khuẩn lao nữa.
Người nhiễm Lao không phải là người bệnh Lao, trong đàm không có vi khuẩn, không lây cho ai khác. Họ là người bình thường, nhưng về sau có thể có bệnh Lao.
Lao sơ nhiễm là toàn bộ những biểu hiện và thay đổi của cơ thể sau lần đầu tiên cơ thể tiếp xúc với vi trùng lao. Thường gặp ở trẻ em đặc biệt là 1-5 tuổi.
“Kháng thuốc” là khi vi trùng lao trong cơ thể chúng ta kháng – chống lại với một hay nhiều loại thuốc lao.Tùy theo mức độ kháng thuốc BS sẽ lựa chọn phác đồ điều trị khác nhau cho BN
Lao là bệnh có thể điều trị khỏi. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng, là điều kiện cần để chữa lành bệnh lao và tránh được những di chứng và biến chứng nguy hiểm sau này.
Bệnh Đái Tháo Đường ĐTĐ là một trong những yếu tố thúc đẩy cho bệnh lao tiến triển. Cần kiểm tra đường huyết cho những người bị lao và người bị ĐTĐ cần chụp phổi mỗi 6 tháng
Phản ứng da với Tuberculin là một phản ứng cần thiết để chẩn đoán nhiễm lao. Khi tiêm Tuberculin này vào trong da sẽ có hiện tượng dị ứng chậm nếu người này bị nhiễm lao
-
Bài 5: Điều gì xảy ra nếu bạn bỏ qua lao tiềm ẩn?
Bài 5: Điều gì xảy ra nếu bạn bỏ qua lao tiềm ẩn?
Bạn cảm thấy khỏe mạnh. Không ho, không sốt, không sụt cân. Kết quả xét nghiệm cho thấy bạn có lao tiềm ẩn – nhưng vì không thấy gì bất thường, bạn quyết định “để sau rồi tính”.
Đó là lựa chọn rất nhiều người từng đưa ra – và cũng là điều khiến họ phải hối tiếc về sau.
Vi khuẩn không biến mất – nó chỉ chờ thời cơ
Lao tiềm ẩn nghĩa là vi khuẩn lao đang tồn tại trong cơ thể, dưới dạng “ngủ yên”. Chúng không gây triệu chứng ngay, nhưng không hề biến mất. Khi cơ thể bạn yếu đi – vì tuổi tác, bệnh lý nền, hoặc stress – vi khuẩn sẽ nhân lên và gây bệnh lao thực sự.
Tỷ lệ chuyển sang lao hoạt động là 5–10% trong đời, và cao hơn nếu bạn có HIV, đái tháo đường hoặc là trẻ nhỏ.
Hậu quả khi lao bùng phát
Một khi lao chuyển sang giai đoạn hoạt động, hệ lụy không chỉ là sức khỏe:
- Điều trị kéo dài 6 tháng hoặc hơn, mỗi ngày uống nhiều loại thuốc.
- Tác dụng phụ nhiều hơn: buồn nôn, viêm gan, viêm thần kinh...
- Có thể cần cách ly, nghỉ học, nghỉ làm, ảnh hưởng tài chính và tinh thần.
- Quan trọng hơn cả: có thể lây bệnh cho người thân, đặc biệt là trẻ nhỏ, người già.
Lao tiềm ẩn – dễ phòng hơn là chữa
Trong 4 bài trước, chúng ta đã thấy:
- Lao tiềm ẩn không triệu chứng, không lây – nhưng nguy hiểm tiềm tàng.
- Một số người có nguy cơ chuyển bệnh cao.
- Có xét nghiệm để phát hiện sớm.
- Có thuốc dự phòng hiệu quả, an toàn.
Vậy lý do gì để chần chừ điều trị?
Hành động ngay – bảo vệ bản thân và người thân
Hãy chủ động:
- Đến cơ sở y tế để xét nghiệm nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đã được chẩn đoán LTBI.
Tuân thủ điều trị nếu được chỉ định – để sống an tâm hơn trong tương lai.
-
Bài 4: Lao tiềm ẩn có điều trị được không?
Bài 4: Lao tiềm ẩn có điều trị được không?
Bạn được chẩn đoán lao tiềm ẩn nhưng lại không có triệu chứng. Có nên uống thuốc không? Điều trị để làm gì, có hại gan không? Đây là thắc mắc rất thường gặp – và cũng rất quan trọng. Bởi vì điều trị lao tiềm ẩn là bước chủ động ngăn bệnh lao trước khi quá muộn.
Không điều trị – nguy cơ luôn rình rập
Lao tiềm ẩn không gây ho, sốt, sụt cân… nhưng vi khuẩn vẫn tồn tại trong cơ thể. Khi bạn bị ốm, stress, già đi, hay dùng thuốc ức chế miễn dịch, vi khuẩn có thể “thức dậy” và gây lao phổi, lao màng não…
Nếu không điều trị, nguy cơ chuyển sang bệnh lao là 5–10%, và còn cao hơn nữa nếu bạn có HIV, đái tháo đường, hoặc trẻ nhỏ.
Điều trị sớm giúp bạn không phải trải qua điều trị dài ngày, cách ly, hoặc ảnh hưởng cuộc sống về sau.
Có điều trị được không? – Có, và rất hiệu quả!
Lao tiềm ẩn hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm, nhờ vào các thuốc đặc hiệu đã được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới.
- Hầu hết bệnh nhân chỉ cần uống thuốc tại nhà trong 3 đến 6 tháng tùy phác đồ.
- Không cần nhập viện.
- Bác sĩ sẽ chọn phác đồ phù hợp với tuổi, sức khỏe, công việc của bạn – bạn không phải tự chọn.
Giống như tiêm ngừa, điều trị lao tiềm ẩn giúp cơ thể “xử lý gọn” vi khuẩn trước khi nó gây hại.
Thuốc có an toàn không?
Tác dụng phụ có thể xảy ra như buồn nôn nhẹ, mệt mỏi, hoặc nóng gan – nhưng hầu hết người bệnh không gặp vấn đề nghiêm trọng.
- Bác sĩ sẽ kiểm tra men gan trước và trong khi điều trị.
- Bạn sẽ được hướng dẫn cách theo dõi dấu hiệu bất thường.
- Nếu có vấn đề, sẽ đổi phác đồ phù hợp – không đơn độc, luôn có nhân viên y tế đồng hành.
Điều trị – lựa chọn vì bản thân và gia đình
Khi điều trị lao tiềm ẩn, bạn không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân, mà còn ngăn ngừa nguy cơ lây lan lao cho vợ/chồng, con cái, đồng nghiệp sau này.
Hãy coi đây như một “bước bảo hiểm sức khỏe” đơn giản – nhưng rất đáng làm.
Lao tiềm ẩn có thể điều trị được – đơn giản, hiệu quả và an toàn. Điều trị sớm giúp bạn tránh được bệnh lao, tiết kiệm thời gian, tiền bạc và nỗi lo cho tương lai
-
Bài 3: Làm sao biết mình có lao tiềm ẩn?
Bài 3: Làm sao biết mình có lao tiềm ẩn?
Sau khi biết mình thuộc nhóm có nguy cơ cao, câu hỏi tiếp theo là: “Làm sao biết cơ thể có mang vi khuẩn lao ngủ yên hay không?” Lao tiềm ẩn không gây triệu chứng, không thể phát hiện bằng cảm giác chủ quan. Vì vậy, xét nghiệm tầm soát chủ động là bước duy nhất để chẩn đoán chính xác.
Không triệu chứng không có nghĩa là không nguy hiểm
Người bị lao tiềm ẩn không ho, không sốt, không sụt cân. Vì vậy, rất nhiều người mang vi khuẩn lao mà không hề hay biết, cho đến khi chuyển thành lao phổi, lao hạch hoặc lao màng não...
Nếu bạn từng sống cùng người mắc lao, có HIV, bệnh mạn tính, hoặc chuẩn bị hóa trị – hãy nhớ: không triệu chứng không đồng nghĩa với an toàn.
Xét nghiệm gì để phát hiện lao tiềm ẩn?
Hiện có 2 phương pháp chính, được Bộ Y tế và WHO khuyến cáo:
- TST (Tuberculin Skin Test):
Bác sĩ tiêm một lượng nhỏ dung dịch tuberculin dưới da cẳng tay. Sau 48–72 giờ, nếu vùng da sưng đỏ trên mức nhất định, kết quả được coi là dương tính.
- Ưu điểm: Dễ làm, chi phí thấp.
- Hạn chế: Có thể sai lệch nếu từng tiêm vaccine BCG.
- IGRA (Interferon Gamma Release Assay):
Xét nghiệm máu phát hiện phản ứng miễn dịch đặc hiệu với vi khuẩn lao.
- Ưu điểm: Chính xác, không bị ảnh hưởng bởi vaccine.
- Hạn chế: Chi phí cao hơn, cần phòng xét nghiệm đủ điều kiện.
Khi nào nên xét nghiệm lao tiềm ẩn?
Bạn nên đi tầm soát lao tiềm ẩn nếu:
- Vừa tiếp xúc gần người mắc lao trong 2 năm qua
- Chuẩn bị dùng thuốc sinh học (anti-TNF, methotrexate...)
- Đang có HIV hoặc bệnh suy giảm miễn dịch
- Trẻ em < 5 tuổi sống trong hộ có người bị lao
- Bác sĩ yêu cầu xét nghiệm trước phẫu thuật, hóa trị, hoặc ghép tạng
Việc xét nghiệm cần đi kèm loại trừ lao hoạt động: bác sĩ sẽ đánh giá triệu chứng, chụp X-quang phổi nếu cần.
Điều gì xảy ra sau khi có kết quả?
- Âm tính: Không có dấu hiệu nhiễm lao → theo dõi, xét nghiệm lại nếu có nguy cơ mới.
- Dương tính: Có thể là lao tiềm ẩn → bác sĩ sẽ đánh giá và tư vấn điều trị dự phòng nếu đủ điều kiện.
Lao tiềm ẩn không thể cảm nhận bằng cảm giác – chỉ có xét nghiệm mới biết được. Tầm soát đúng lúc là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.
-
Bài 2: Vì sao một số người dễ mắc và dễ phát bệnh lao hơn?
Bài 2: Vì sao một số người dễ mắc và dễ phát bệnh lao hơn?
Không phải ai nhiễm vi khuẩn lao cũng sẽ phát bệnh. Trên thực tế, phần lớn người nhiễm lao “ngủ yên” trong cơ thể dưới dạng lao tiềm ẩn – không triệu chứng, không lây lan. Nhưng tại sao có người “giữ yên” được cả đời, còn có người lại nhanh chóng phát bệnh? Câu trả lời nằm ở sức đề kháng và mức độ phơi nhiễm.
Hệ miễn dịch – rào chắn bảo vệ quan trọng
Cơ thể người khỏe mạnh có thể “giam giữ” vi khuẩn lao trong phổi suốt nhiều năm. Nhưng khi hệ miễn dịch suy yếu, “nhà tù” này dễ dàng bị phá vỡ. Vi khuẩn bắt đầu nhân lên, gây viêm, tổn thương phổi và trở thành lao hoạt động.
Đây là lý do vì sao người nhiễm HIV, đang hóa trị, hoặc ghép tạng có nguy cơ cao chuyển từ lao tiềm ẩn sang lao bệnh lý. Họ cần được điều trị dự phòng trước khi vi khuẩn lao có cơ hội bùng phát.
Ví dụ thực tế: Một phụ nữ 38 tuổi chuẩn bị ghép thận được xét nghiệm phát hiện lao tiềm ẩn. Nhờ điều trị dự phòng trước phẫu thuật, cô tránh được nguy cơ phát bệnh sau khi bắt đầu dùng thuốc ức chế miễn dịch.
Trẻ nhỏ – “mục tiêu dễ tổn thương” của vi khuẩn lao
Hệ miễn dịch của trẻ dưới 5 tuổi chưa hoàn thiện. Nếu trẻ sống chung với người mắc lao (như ông bà, cha mẹ), nguy cơ nhiễm vi khuẩn là rất cao. Và nếu không được phát hiện, lao tiềm ẩn ở trẻ rất dễ chuyển thành lao màng não hoặc lao kê – hai thể lao nguy hiểm nhất.
Một đứa trẻ 2 tuổi sống cùng ông nội đang điều trị lao phổi. Dù chưa có triệu chứng, cháu được đưa đi khám và phát hiện lao tiềm ẩn – điều trị sớm giúp phòng ngừa lao màng não.
Bệnh mạn tính – kẻ “tiếp tay” âm thầm
Các bệnh như đái tháo đường, suy thận, viêm khớp dạng thấp... khiến khả năng đề kháng kém đi, nhất là khi người bệnh dùng thuốc ức chế miễn dịch kéo dài. Họ thường không cảm thấy có gì khác lạ cho đến khi triệu chứng lao xuất hiện rõ ràng. Tầm soát lao tiềm ẩn định kỳ ở nhóm bệnh này là cách ngăn nguy cơ ngay từ đầu.
Tiếp xúc nhiều – nguy cơ tích lũy
Người sống, làm việc chung với người mắc lao – đặc biệt trong không gian kín như hộ gia đình, trại giam, nhà dưỡng lão – dễ hít phải vi khuẩn lao và nhiễm lao tiềm ẩn. Dù khỏe mạnh, mức độ tiếp xúc lặp đi lặp lại cũng làm tăng khả năng phát bệnh sau này.
Những người có miễn dịch suy yếu, trẻ nhỏ, người bệnh mạn tính và người thường xuyên tiếp xúc với nguồn lây là nhóm dễ bị lao tiềm ẩn và dễ chuyển sang lao hoạt động nhất. Hiểu được “vì sao” giúp chúng ta chủ động phòng bệnh, bảo vệ cả bản thân và người thân yêu.
-
Bài 1: Lao tiềm ẩn – Đừng để bệnh âm thầm trở thành hiểm họa
Bài 1: Lao tiềm ẩn – Đừng để bệnh âm thầm trở thành hiểm họa
Ở Việt Nam, ai trong chúng ta cũng có thể đã tiếp xúc với vi khuẩn lao. Nhưng điều đáng lo ngại không phải lúc nào cũng hiện rõ. Có một thể lao “ngủ yên” trong cơ thể – không gây triệu chứng, không lây, nhưng vẫn có thể bùng phát bất cứ lúc nào. Đó chính là lao tiềm ẩn.
Lao tiềm ẩn là gì?
Trước tiên, chúng ta cần hiểu rõ: Lao tiềm ẩn là khi cơ thể đã nhiễm vi khuẩn lao nhưng chưa phát bệnh lao. Người mang lao tiềm ẩn không ho, không sốt, không lây bệnh, nên rất dễ chủ quan. Thế nhưng, vi khuẩn vẫn tồn tại âm thầm – như một “mồi lửa” có thể bùng lên khi sức đề kháng suy yếu.
Nguy cơ tiềm ẩn từ một “kẻ thù im lặng”
Vì không có biểu hiện, nhiều người cho rằng mình hoàn toàn khỏe mạnh. Nhưng thực tế, 5–10% người nhiễm lao tiềm ẩn sẽ phát triển thành lao hoạt động nếu không được điều trị. Nguy cơ này càng cao ở người nhiễm HIV, suy dinh dưỡng, mắc bệnh mạn tính, hoặc đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch.
Một khi đã phát bệnh lao có thể lây cho người thân, đồng nghiệp, cộng đồng – điều mà chính người bệnh không hề mong muốn.
Làm sao phát hiện lao tiềm ẩn?
Đừng để lao âm thầm phát triển. Chúng ta có thể phát hiện lao tiềm ẩn nhờ xét nghiệm – đặc biệt với những người thuộc nhóm nguy cơ cao. Hai phương pháp phổ biến hiện nay là:
- TST (test tuberculin): đơn giản, dễ thực hiện
- IGRA: xét nghiệm máu chính xác, không bị ảnh hưởng bởi tiêm BCG
Quan trọng hơn cả: Không có triệu chứng không đồng nghĩa với an toàn. Phát hiện sớm giúp ta chủ động điều trị, ngăn bệnh bùng phát.
Điều trị sớm để an tâm sống khỏe
Nhiều nghiên cứu cho thấy, điều trị lao tiềm ẩn đúng cách có thể giảm tới 90% nguy cơ phát triển thành bệnh lao. Các phác đồ điều trị dự phòng đã được Bộ Y tế và WHO khuyến cáo – an toàn, hiệu quả và phù hợp với từng nhóm tuổi, tình trạng sức khỏe.
Việc điều trị không chỉ bảo vệ bản thân, mà còn là hành động trách nhiệm với gia đình và cộng đồng.
Khi nào cần đi khám?
Hãy chủ động tầm soát nếu bạn hoặc người thân:
- Sống chung hoặc tiếp xúc gần người bệnh lao
- Nhiễm HIV, suy giảm miễn dịch, suy dinh dưỡng
- Chuẩn bị điều trị sinh học, hóa trị, ghép tạng
- Là trẻ dưới 5 tuổi sống cùng người mắc lao
Lao tiềm ẩn là giai đoạn vi khuẩn “ngủ yên” nhưng không vô hại. Chỉ một bước xét nghiệm – một quyết định điều trị đúng lúc – có thể giúp bạn tránh được cả hành trình bệnh tật dài sau này.
-
Xem thêm