Làm sao giúp người thân cai thuốc lá?

Hỗ trợ người thân cai thuốc lá

BS. Nguyễn Hữu Hoàng

Trung tâm điều trị bệnh hô hấp Phổi Việt

 

I.  ĐỂ GIÚP NGƯỜI HÚT THUỐC LÁ CAI THUỐC LÁ THÀNH CÔNG

1. Quyết tâm và nhận thức của người hút thuốc: yếu tố rất quan trọng
2. Nhân viên y tế: Hỗ trợ và hướng dẫn người hút thuốc cai thành công
3. Người thân của người nghiện thuốc lá: Sự hỗ trợ cần thiết cho

        người cai thuốc lá

       4.   Những người xung quanh và xã hội: Cùng góp tay

             khuyến khích và hỗ trợ người cai thuốc

 

II.  MỌI NGƯỜI CẦN TRANG BỊ GÌ ĐỂ KHUYÊN 1 NGƯỜI ĐANG HÚT THUỐC?

1.  Hiểu biết về tác hại của thuốc lá: gây bệnh trên người hút thuốc và người

      xung quanh

2.  Hiểu biết về ảnh hưởng của Nicotine lên người hút như thế nào:

     Tác nhân gây nghiện, làm hưng phấn, kích thích người hút thuốc sẽ hút

     thuốc lá ngày càng nhiều.

3.  Những lời khuyên dành cho người hút thuốc như thế nào là hợp lý: Khuyên

      chân thành và đầy ý nghĩa để giúp đỡ người hút thuốc cai thuốc lá

4.   Theo dõi và hỗ trợ người cai thuốc lá: Ngăn cản họ khi họ có ý định quay lại với thuốc lá,

      hỗ trợ những lời khuyên, những sự khích lệ để giúp người cai thuốc lá mạnh mẽ vượt

     qua cơn thèm thuốc lá

Tác hại của thuốc lá:

• Thuốc lá gây ung thư không chỉ ở Phổi mà là toàn cơ thể.

• Ngoài ra thuốc lá còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác nữa như: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), Vô sinh ở nam, sẩy thai ở nữ, hôi miệng, rụng răng sớm…
• Những lời khuyên là gì?
• Khuyên người hút thuốc lá: Hãy bỏ ngay thuốc lá đi vì thuốc lá có hại cho sức khỏe, thuốc lá gây ung thư không chỉ ở phổi mà còn ở các nơi khác nữa, thuốc lá gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tăng huyết áp khó kiểm soát, xơ vữa động mạch… 

• Bỏ thuốc lá rồi ông/bà sẽ khỏe hơn, huyết áp ổn định hơn…
• Nếu ông/bà khó chịu khi bỏ thuốc lá thì bây giờ đã có nhiều loại thuốc hỗ trợ cho việc cai thuốc lá.
• Cơ chế tác động của Nicotin:

 

• Hút thuốc lá thì sau 7 giây nicotin đã lên tới nồng độ cao nhất gây cho người hút có cảm giác hưng phấn kích thích, vui vẻ…
• Nếu thiếu Nicotin thì sẽ gây ra cảm giác khó chịu, bứt rứt… hay còn gọi là đói thuốc.

III.  THUỐC CAI THUỐC LÁ:

1. Cơ chế: Thuốc cai thuốc lá sẽ cắt đứt triệu chứng khó chịu khi đói thuốc nhưng đồng thời cũng không tạo ra cảm giác hưng phấn, kích thích làm người bệnh không bị nghiện thuốc lá thay thế.
2. Các loại thuốc cai thuốc lá
   1.  Nicotine thay thế: Nicotin nhai (mỗi khi thèm nhai 1-2mg) và Nicotin dán (có loại 21mg, 14mg, 7mg, thời gian tác dụng có 24h, 16h…)
   2. Thuốc uống: Buprobion và Varenicline

         Buprobion:

• Thụ thể Dopamin à Ức chế tái hấp thu dopamin làm tăng nồng độ dopamin tại synapse.
• Thụ thể Nordrenaline à Ức chế tái hấp thu noradrenaline làm tăng nồng độ tại synapse của noradrenaline.
• Thụ thể Nícotine à Cạnh tranh với nicotine

        =>Hội chứng cai nghiện giảm

       Varenicline:

IV.  CÁCH KHUYÊN NGƯỜI HÚT THUỐC LÁ BỎ THUỐC LÁ:

1. Thay thế tác dụng “có lợi” do thuốc lá đem lại:

• Tăng mức độ thức tỉnh, tăng mức độ tập trung chú ý: Uống trà hoặc cà phê hoặc đi dạo khi nào buồn ngủ hoặc mất tập trung.
• Tăng hiệu quả hoạt động trí óc: lợi không bằng những cái hại mà thuốc lá mang lại.
• An tâm, yêu đời, sảng khoái, thư giãn: Chỉ là giả tạo, không có thật, nó chỉ tồn tại chút xíu rồi sẽ mất.
• Giảm cân: Vận động thể dục, ăn uống hợp lý.

2. Ngăn chặn các tác dụng khó chịu khi thiếu thuốc lá:

• Mất ngủ, trầm cảm, hưng phấn: tư vấn tâm lý bởi Bs.
• Cáu gắt, bứt rứt, kích thích, lo âu, khó tập trung, ớn lạnh, sốt: dùng thuốc để làm giảm triệu chứng (Nicotine nhai, dán, uống Varenicline..)
• Thèm ăn: tư vấn dinh dưỡng để có chế độ ăn hợp lý để không bị tăng cân.
• Thèm thuốc lá: Dùng thuốc để cắt cơn thèm và các biện pháp khác.

3. Lý do khiến người hút thuốc chưa bỏ được thuốc lá:

• Người hút thuốc lá là vì nghiện nên không thể nào bỏ mà không có hỗ trợ thuốc thay thế được: Cần phải gặp Bs để được đánh giá
• Thói quen mắc phải thấp: đây không phải là lý do chính.
• Những người hút thuốc lá thường có vấn đề về tâm lý: Cần phải được hỗ trợ tâm lý từ Bs và thuốc cần thiết.
• Cần phải có biện pháp thay thế cho những tác dụng do Nicotine mang lại để người hút thoát khỏi được thuốc lá.
• Lý do hút thuốc khi BN tới khám tại Phổi Việt:

• Trầm cảm lo âu:
  • Trầm cảm:  36%
  • Lo âu: 30%
  • Vừa bị trầm cảm lẫn lo âu: 16%
• Horn test ≥ 10 điểm
  • Phương tiện gây hưng phấn (S): 10%
  • Thú tiêu khiển (P): 18%
  • Thư giãn (R): 48%
  • Bớt lo lắng, an tâm: 52%
  • Nhu cầu thực thể: 46%
  • Thói quen mắc phải: 5%

4.  Những trường hợp cụ thể trên thực tế người nghiện thuốc lá thường than phiền:

• Người hút thuốc lá thường hút ngay khi vừa thức dậy vào sáng sớm:

         => Dậy đi đánh răng ngay, nếu còn thèm thuốc thì hãy nhai Nicotine.

• Uống café là hút thuốc lá:
• Sau khi ăn xong thường hút thuốc:

        => Đánh răng ngay sau khi ăn xong, còn thèm hãy nhai Nicotine.

• Mỗi lần tập trung làm việc là hút thuốc:
  • Dùng 1 ly trà hay café để thay thế. Thèm thuốc thì nhai Nicotine.
• Mỗi lần lo lắng là hút thuốc:
  • Lúc đó hãy thư giãn hít thở sâu, nhai Nicotine
• Mỗi lần nhậu là hút thuốc lá:
  • Hạn chế uống bia rượu vì bia rượu cũng có hại cho sức khoẻ, không uống bia rượu với những người hay hút thuốc lá nữa.

5.  Những lời khuyên dành cho những người làm công tác tuyên truyền sức khỏe cộng đồng:

• Hãy luôn kiên nhẫn, cố gắng và không bỏ cuộc dầu cho những lời khuyên của mình chưa có hiệu quả.
• Vì sức khoẻ của bản thân và mọi người hãy không ngừng khuyên mọi người bỏ thuốc lá ngay lập tức.
• Khi chúng ta khuyên được một người bỏ thuốc lá là chúng ta đang cứu chính họ và rất nhiều người xung quanh họ.
• Thuốc lá là một vấn nạn của xã hội vì vậy chúng ta hãy cùng nhau góp tay đẩy lùi vấn nạn này.